پرلیت در کشاورزی

پرليت كشاورزي باغباني، سنگ آتشفشاني منحصر ‌به ‌فردي است كه حجم آن در دماي حدود 900 درجه سانتيگراد بيش از 13 برابر افزايش مي‌يابد. اين سنگ در اثر حرارت به ماده‌اي بسيار سبك ، استريل و سفيد تبديل مي‌شود.

هر ذرّه از پرليت منبسط شده، حاوي سلول‌هاي ريز هوا و حفره‌هاي متعدد و چند لايه است. كه شرايطم ساعدي براي ريشه‌زايي و رشد گياهان فراهم مي‌آورد.

پرليت كشاورزي ، باغباني با زبري ذاتي خود، حداقل ذرّه‌اي بسيار مناسبي دارد كه تهويه عالي و بازدهي بالاي مخلوط خاك را موجب مي‌شود؛ همچنين به ‌دليل داشتن سطح وسيع، رطوبت قابل ملاحظه‌اي را در خود ذخيره كرده ، آن را به بهترين شكل براي رشد و تكثيرگياه آزاد مي‌كند.

اين نوع پرليت مادّه‌اي بي‌بو و از نظر شيميايي خنثي است كه فاقد كاهش يا افت كميت بوده، بسيار سبك مي‌باشد. اين سبكي موجب به‌دست‌ آمدن مخلوط ‌هاي خاكي یكنواخت و سبك وزني از پرليت و پيت (Perlite-Peat) مي‌شود كه در مقايسه با خاك ‌هاي طبيعي وزن بسيار كمي دارد.

اين محصول در تركيب بيشتر تقويت‌كننده‌ ها، كودهاي الي (كودهاي حيواني و گياهي)، پوسته ياخاك اره مورد استفاده قرار مي‌گيرد و در اندازه‌هاي مختلفي موجود است. دامنه وسيع سايز ذرات، اين امكان را مي‌دهدكه خاك را براي رشد انواع مختلفي از گياهان در تمامي مراحل رشد آن‌ها از تكثير در محيط ‌هاي كوچك تا شاسي‌هاي بزرگ سازگار كند.

پرلیت کشاورزی کاملا آبیاری شده، تنها 640 کیلوگرم بر متر مکعب وزن دارند. خاک کاملا آبیاری شده 1600 تا 2000 کیلوگرم بر متر مکعب وزن دارد. که میتوان وزن محیط کشت را با استفاده از مخلوط های ترکیبی پرلیت کشاورزی و یک افزودنی دیگر نظیر پیت، کمپوست یا کودهای آلی،بعنوان خاک محل کشت تا 60% کاهش داد.

پرلیت کشاوری یکی شیشه آتشفشانی انبساط یافته است. بنابراین  برخلاف مواد آلی، پوسیده نخواهد شد و خواص خود را برای مدتهای طولانی در خاک حفظ می کند.

پرلیت کشاورزی اساساً پی اچ نزدیک به خنثی داشته و در اکثر محیط های طبیعی غیرقابل حل می باشد. از اینرو تغییر قابل ملاحظه ایی در قلیائیت یا اسیدیته محیط کشت ایجاد نمی کند.

پرلیت برای بهبود بخشیدن خاکهای عادی و آماده سازی خاک برای کشت 

پرلیت را می توان به تنهایی با در ترکیب با کودهای آلی، بمیزان 15 الی 35 درصد حجمی خاک تازه به شرح زیر استفاده نمود:

خشم زدن خاک دست نخورده با تراکتور، و بیل زدن یا چنگک زدن خاک تا عمق 15 الی 30 سانتیمتر.

پرلیت را به ضخامت 1/5 تا 5 سانتیمتر روی زمین بگسترانید. برای آماده سازی کاملتر خاک، می توانید بر روی اینقدار پرلیت، 1/5 تا 5 سانتیمتر هم لیه ایی از مواد ارگانیکی بهبود دهنده خاک نظیر (کودهای آلی) اضافه نمائید.

این مواد می توانند پیت، کمپوست، خاک بگ و یا خاک اره، تراشه چوب یا پوسته درختان، داای ترکیبات نیتروژن باشند.

برای زمینی که قبلاً ر از درختچه ها یا درختان بوده سفارش می شود که پرلیت به میزان حداقل 1/3 حجمی آن با اصلاح کننده آلی (کود آلی) و خاک طبیعی مخلوط شود (یعنی نسبت حجمی پرلیت: کود: خاک، مساوی 1:1:1 باشد).

شخم زدن با تراکتور، بیل زدن یا چنگک زدن خاک تا عمق 15 الی 30 سانتیمتر.

پرلیت را به ضخامت 1/5 تا 5 سانتیمتر روی زمین بگسترانید. اگر خواسته باشید می توانید 1/5 تا 5 سانتیمتر کود گیاهی یا تراشه چوب و خاک اره تثبیت کننده نیتروژن (با اندازه یک چهارم اینچ یا حدود 0.65 سانتیمتر) به آن اضافه نمائید.

پرلیت وکود آلی بطور کامل با خاک مخلوط شود.

آب پاشی کرده و زمین را برای مسطح شدن غلتک بزنید تا قبل از کاشتن هموار و تراز شود. بذرپاشی کرده و سپس بذرها را با لایه ایی از مخلوط پرلیت و پیت یا کود بپوشانید.

بیش از 20 سال است که اکثر نواحی دره سه لیده دراسکاتلند، مرکز پیشرفته ای برای تولید گوجه فرنگی گلخانه ای در این منطقه شده است. درهر حال، چندی پیش بالا رفتن سریع هزینه های کارگری و سوخت، و شدت فزاینده رقابت کالاهای وارداتی باعث شد تا کاهش جدی در سطح زیر کشت گلخانه ای روی دهد.

امروز شانس مچددی برای عمل آورنده گان گوجه فرنگی در این منطقه به وجود آمده ست. کسانیکه از سالهای سخت رقابت به سلامت گذشته اند، اصلاحات اساسی در روشهای از مد افتاده وکم بازده (کشت در پشته های خاکی) بوجود آورده اند.

آنها هر پیشرفت تکنیکی حاصل از تحقیقات و توسعه را در زمینه روشهای نوین غذا رسانی به محصول، ذخیره انرژی، کنترل رایانه ای محیط، محافظت کشت و پرورش گیاه بکار گرفتند. اما، بزرگترین تغییر در این میان، تطابق آنها با یک مفهوم جدید کشت بوده است.

سامانه های کشت بدون خاک بر نسل جدیدی از مواد محیطی ریشه که خنثی، استریل و یکنواخت باشند، نظیر پرلیت منبسط شده و پشم سنگ پایه ریزی شده اند. این مواد که گیاهان کاملا به آب، مواد معدنی و اکسیژن آنها وابسته هستند، صرفاً به عنوان محیطی حمایت کننده برای محلول های غذایی عمل می کنند.

در حالت خاصی از کشت هیدورپونیک، غیاب کامل فاکتورهای جام مطرح است و محلول غذایی خود به عنوان محیط ریشه ای نیز عمل می کند.

– اصلاح سيستم هوا دهي و آب دهي خاک

– قدرت نگهداري آب و مواد غذايي در خود و تغذيه مداوم گياه

– دارا بودن PH خنثي (5/7-5/6) و عدم اختلال در رشد طبيعي گياه

– عدم ايجاد تغيير ناگهاني در دماي خاک

– استريل بودن از نظر بهداشتي و جلوگيري از اثرات منفي گياهان هرز و حشرات موذي

– دارا بودن ترکيبي مشابه ترکيب شيميايي مواد تشکيل دهنده خاک و عدم ايجاد اختلال در ساختمان خاک

– نفوذ و پخش يکسان آب در خاک در حضور پرليت

– بهبود عمل تهويه خاک در حضور پرليت

رقيب اصلي پرليت در باغباني و کشاورزي ورميکوليت است و انتخاب هر يک از اينها بستگي به عواملي نظير قدرت حفظ و نگهداري آب، خاصيت خنثي بودن، تخلخل خاک، قيمت، قابل دسترس بودن، کيفيت و استمرار قابليت مهيا شدن در زمان زياد دارد.اختلاط مناسب و مطلوب پرليت با کودهاي شيميايي و خاک برگ عامل مهمي در رشد و تکثير گياهان مي باشد.

اين مخلوط تهيه شده، زهکشي بسيار عالي در خاک بوجود آورده و رطوبت را در خود حفظ مي‌كند و از ضعيف شدن ريشه و از بين رفتن آن در هنگام قلمه زدن يا کاشتن جلوگيري مي‌كند. مخلوط مزبور به عنوان عامل رشد گياهان گلداني نيز مورد استفاده قرار مي‌گيريد و از پرليت مخلوط نشده در ته گلدانها جهت زهکشي خوب استفاده مي‌شود.

در گذشته تنها از پرليت هاي دانه درشت در مخلوطهاي پرليت با کودهاي آلي و خاک برگ استفاده ميشد ولي امروزه از پرليت هاي دانه ريز نيز به طور گسترده اي استفاده مي‌شود بخصوص در مواقعي که قابليت نگهداري آب بيشتر مورد نياز باشد.

اغلب پروش دهندگان عمده و حرفه ای گل و گیاه می دانند که منافع استفاده از خاک با کیفیت بالا کاملاً ارزش پرداختن مقداری بهای بیشتر را دارد. خاک مناسب با ایجاد کیفیت بهتر، رشد سریعتر و به حداقل رساندن ضایعات، میزان سود حاصله را افزایش می دهد. خاکهای سفارشی با ترکیب پرلیت کشاورزی – باغبانی مخلوط های یکدستی از پرلیت درجه دانه درشت – متوسط الک شده و یک ازودنی دیگر نظر پیت ریزدانه عمل آوری شده هستند که برای تمام منظورهای گلکاری مناسب می باشند. در بعضی موارد می توان مستقیماً از کیسه های حاوی مخلوط استفاده نمود، بدین ترتیب هزینه های نیروی کار و تجهیز گلخانه به حداقل مقدار کاهش می یابد.

ذخایر بزرگی از پرلیت در شرق جاده میانه – تبریز در ناحیه سفید خانه (46 کیلومتری شمال شرقی میانه)، اطراف آبادی طارم (در غرب میانه) کشف گردیده است.

میزان ذخیره معدن سفید خانه در حدود 50 میلیون تن گزارش گردیده است. با اکتشافات انجام شده توسط اداره کل معادن و فلزات خراسان، ذخایر با ارزشی در اطراف بیرجند، فردوس و طبس کشف گردیده است. در دیگر نقاط ایران و از جمله در استان سیستان و بلوچستان و شهرهای نائین و کاشان نیز ذخایر پرلیت کشف شده است.